Đàn ông có "Các"

"Cạc" là nôm na tiếng Việt theo nghĩa đen để gọi cái thẻ. Hồi chưa có những loại tối tân thời thượng như kiểu thẻ sim điện thoại di động, thẻ rút tiền ATM nhà băng... thì "cạc" là chữ vắn tắt được chuyên dùng nhằm chỉ tấm danh thiếp mà ở cái thuở vừa huênh hoang khai hóa vừa dã man thực dân nước ta, người Pháp đọc là carte de visite. Danh thiếp (người Ăng-lê ngắn gọn còn gọi là name card) đương nhiên lịch sự riêng tư thông tin về tên về chức danh nghề nghiệp về những địa chỉ liên lạc cần thiết của người có "cạc". Cố nhiên, vì dính líu đến chữ "danh" nên hầu hết trên mặt của "cạc" người ta trân trọng nhất vẫn là những dòng thông tin về chức vị. Ngay từ hồi mới xuất hiện, hiếm hoi lắm mới có người cầm được một cái "cạc" chỉ thuần trong trắng có tên và địa chỉ. Ở cuốn "Chi Chữ", học giả sống từ thời Pháp thuộc là cụ Lãng Nhân đã khổ cứu "Chúng tôi xin đề cập đến một tấm danh thiếp khá gọi là kỳ quan: Trần Văn Có - tức Huyện Có - Láng giềng quận công Hoàng Cao Khải. Thì ra tên tuy là có mà chính thật là không. Không có gì hết nên buộc lòng phải lôi ông hàng xóm ra làm chứng để thơm lây". (Sách đã dẫn - trang 340, NXB Văn học). Rồi có vẻ chưa hết bức xúc về thói dị hợm háo danh của đàn ông Việt, học giả minh họa thêm bằng mấy tấm "cạc" mang nội dung kinh hoàng. Đốc cử "Lý Văn Giầu - tức Huyện Giầu - tri huyện hàm được thưởng đệ ngũ đẳng bắc đẩu bội tinh do văn thư số 811 ngày 15/8/1927". Ngày xưa ngây thơ ấu trĩ nên khi đàn ông khoe khoang trên "cạc" có đôi phần ngô nghê. Ngày nay văn minh tiến bộ, khoe khéo hơn nhiều "Giáo sư - Vũ sư - Giám đốc chưa hưu".

Đã là đàn ông, không cứ người Việt, đa phần đều lành mạnh ham danh. Nhà Nho lãng tử cực kỳ mạnh là cụ kỳ nhân Nguyễn Công Trứ khẳng định "Đã mang tiếng ở trong trời đất. Phải có danh gì với núi sông". Bởi thế, từ lừng lẫy đại quan thừa kế xe hơi nhà lầu đến đám đầu tắt mặt tối vất vả thương gia đều cố sức hùng hục kiếm danh. Với đàn ông đẫm đầy hoài bão chí khí, thì cái Danh lại càng to tát hơn hẳn cái Lợi, nên cho dù phi lê la chịu nhục nhịn đói nhịn khát bọn họ vẫn nghiến răng dành dụm "ba vạn để mua danh". Thật ra chữ "danh" sâu xa vốn sạch, ví như núi mà cô ngạo tự nhiên ngất ngưởng hùng vĩ thì gọi là "danh sơn". Người mà có chữ (thường thường không có chức) tài cao đức dày thì gọi là "danh sĩ". Lời mà thẳng ngay minh chính, làm tất thẩy tâm phục khẩu phục thì gọi là "danh ngôn". Và tất cả những thứ "có tiếng" này luôn được yêu mến gọi là "thanh danh". Người hoặc vật đã "thanh danh" thì cho dù bị vùi dập nhúng bẩn cũng không thể mất danh. Và vì thế "danh sạch" là thứ đồng tiền vĩnh viễn không bao giờ mua nổi. Phi là kẻ ngu xuẩn tha hóa lắm thì sau khi chạy chức mới hoang tưởng liều lĩnh đi chạy danh.

Cạc-vi-dít thường là những tấm thiếp nho nhỏ xinh xinh, cốt để đàn ông cho vừa vào ví, vì vậy nếu danh vị mà quá dài thì khổ cho nó lắm. Danh hiệu dùng cho một người vào loại dài nhất nước ta thuộc về Lý Thái Tôn. Và sử gia lỗi lạc là Lê Văn Hưu đã nghiêm khắc bình luận "Đế vương đời sau thích khoe khoang mới có tôn hiệu đến hàng chục chữ. Thái Tôn nhận lời bề tôi... thì trong việc khoe khoang lại thô bỉ nữa. Thái Tôn không có học không biết, mà bọn nho thần dâng lên những chữ ấy để nịnh hót không thể bảo là không có tội". (Đại Việt sử ký toàn thư - NXB Khoa học Xã hội, trang 216). Thế nhưng nghĩ cho cùng, Thái Tôn vẫn là một trong những vị vua kiệt hiệt anh hùng, nhỡ tôn hiệu có in tất vào "cạc" thì cũng là chuyện chính đáng "y phục xứng kỳ đức". Đám đàn ông bây giờ có nhiều kẻ khoe "cạc" mới thực sự kệch cỡm. "Nhà văn-nhà thơ-nhạc sĩ-họa sĩ-nghệ sĩ ưu tú...". Nhiều nhà chen chúc ở gần nhau như thế chắc chắn phi gọi là phố. Còn nhiều phố song song dài như thế thì phi gọi là quận. Thời phong kiến thối nát có chức "quận công", nghĩa đen đại loại là "ông nhiều nhà", cái chức này nên khôi phục lại để tiện lợi dành cho những quý ông là hội viên của không biết bao nhiêu hội.

So với đàn ông, đàn bà có vẻ ít dùng "cạc" hơn, nhưng một khi đã dùng thì cũng cực kỳ hoành tráng. Kẻ viết bài này từng đã nhận "cạc" của một bà luật sư rộng chừng gần nửa trang A4 in trên giấy quý chứa miên man những chức danh mà quý bà muốn kể. Đám đàn ông đang nhớn nhác trên hoạn lộ hoặc thương trường khi nhìn thấy đều rúng động kinh hãi khao khát.

Tóm lại, "cạc" là một bộ phận không thể thiếu ở những đàn ông sang trọng yêu giao tiếp. Trao "cạc" của mình cho người khác, nhất đấy lại là phụ nữ thì luôn là một hành vi văn hóa mang tính vừa tin tưởng vừa lịch sự. Vì thế, đàn ông đã có tiền và đã có danh, không thể nào lại không có "cạc".

Nguyễn Việt Hà

->Read More...